Khởi thuỷ về một làng nghề này thì không ai nhớ là nghề làm trống ở Lâm Yên có từ bao giờ. Từ bao đời nay khi đến những mùa lễ hội:” Cử chinh cổ” người dân Ðại Lộc nói riêng và vùng lân cận Ðiện Bàn, Duy Xuyên…thường nhắc đến câu ca:” Trống Lâm Yên- Chiêng Phước Kiều”.

Hiện tại ấp Nam (Lâm Yên) có một gia tộc họ Phan đã có trên 7 đời làm trống. Vào thời điểm của những năm đầu Trịnh- Nguyễn phân tranh ông Phan Công Thiên từ Hải Dương theo đoàn ngoài cư dân vào khai phá miệt vườn ở Quảng Nam. Ông dừng chân ở Lâm Yên (Ðại Minh- Ðại Lộc ngày nay) và sau đó duy trì được nghề truyền thống của tổ tiên dòng họ Phan và làng trống Lâm Yên tồn tại cho đến hôm nay.

Quy trình làm thành một chiếc trống (trống chầu, trống lịch, trống lân, trống chiên, trống chùa…) người thợ làm trống phải qua nhiều công đoạn khác nhau. Ðầu tiên là làm dăm trống và dăm trống ở đây được chọn phải là gỗ mít (cây mít). Gỗ mít được phơi khô và được người thợ bỏ mực, cưa xẻ theo chiều cong của dăm tuỳ theo kích thước của trống mà độ cong của dăm khác nhau. Dăm trống được bào nhẵn, tre được vót tròn nhọn làm niềng trống, dọn miệng phẳng. Thứ đến là da trâu mua về căng ra phơi cho khô, cắt mặt ngâm vào nước lạnh từ 2 đến 3 ngày, vớt ra thuộc mỏng. Sau đó đặt lên bịt vào đóng chốt thành mặt trống. Làm xong công đoạn này người thợ phải bào sạch mặt, láng ngoài rồi bắt niềng cố định cho trống.

Độc đáo nghề làm trống da trâu ở làng trống Lâm Yên

Để phục vụ cho các lễ hội dân gian, trường học hay tết Trung thu…, nghề làm trống tất bật vất vả từ tháng giêng đến tháng 8 Âm lịch. Một chiếc trống để ra đời cần trải qua nhiều công đoạn khác nhau và phải đảm bảo các tiêu chí: tròn, đẹp, kêu hay. Trống có nhiều loại với nhiều kích cỡ đa dạng, to thì có trống chầu, nhỏ thì có trống tổng (16-17cm); trống lịnh (18-25cm); trống nhạc (27-28cm). 

 Quy trình làm thân trống tỉ mỉ ở làng trống Lâm Yên

Công đoạn đầu tiên của việc làm trống là chọn gỗ. Với những loại trống to thì gỗ phải lấy từ rừng núi xa, có khi phải vào tận Gia Lai, Đắk Lắk. Còn đối với trống trung và nhỏ thì dăm trống (thân trống) thường làm từ gỗ mít. 

Gỗ mít sau khi phơi khô thì được cưa theo chiều cong của dăm và bào nhẵn, sau đó dùng tre đã vót tròn nhọn để làm niềng trống. 

Nghề làm trống đòi hỏi ở người thợ tính cần cù nhẫn nại, chịu khó và khéo tay khi bắt đầu đến khi hoàn thành sản phẩm. Mỗi chiếc trống làm ra đều có quy cách và kích cỡ nhất định theo từng loại: trống chầu, trống chiên, trống chùa… Nếu chiếc trống có kích thước trung bình (đường kính mặt trống từ 20-50cm) thì người thợ mất thời gian từ 2 đến 4 ngày. Mỗi sản phẩm làm ra đòi hỏi rất cao: chất liệu phải đảm bảo độ bền, độ vang của trống, dăm trống (thân trống) phải bằng gỗ mít và mặt trống phải bằng da trâu chứ không phải bằng bất kỳ chất liệu khác.

Làm ra một cái trống tốt không phải chỉ cần biết chọn nguyên liệu, làm các công đoạn tỉ mỉ mà người thợ làm trống cũng cần có một tố chất nữa, đó là khả năng “thẩm âm” đặc biệt. 

Trống đạt chuẩn tức là khi đánh có tiếng “bầm” hoặc “tang” tùy theo từng loại trống. Để nghe được tiếng trống thì cần có một lỗ tai thẩm âm tốt. Thường thì người trong dòng họ sẽ nghe và được dạy từ nhỏ thì mới có được đôi tai nhạy như thế này. Đây là lý do nghề trống thường khó khăn khi truyền cho người ngoài. Du lịch đến làng trống Lâm Yên bằng các tour du lịch hoặc có thể thuê xe dịch vụ du lịch để đưa đón tận nơi tham quan các địa danh du lịch tại Đại Lộc